Bài 1: Chưa thường xuyên, quyết liệt chỉ đạo

Nghị quyết của HĐND tỉnh Đồng Nai tán thành với Báo cáo của Đoàn giám sát chuyên đề HĐND tỉnh về kết quả triển khai thực hiện danh mục dự án thu hồi đất trên địa bàn tỉnh.

Số dự án có tính khả thi tăng cao

Theo đó, từ năm 2015 - 2021, UBND các huyện, thành phố đã lập danh mục thu hồi đất 2.210 dự án, diện tích 16.053,63ha trình UBND tỉnh trình HĐND tỉnh thông qua. Tổng số dự án đã hoàn thành công tác bồi thường, thu hồi đất là 612, tỷ lệ 27,69%; tỷ lệ bình quân của các địa phương đạt từ 11,05 - 45,85%. Trong đó, huyện Nhơn Trạch có kết quả thực hiện thấp nhất là 11,05%; huyện Tân Phú có tỷ lệ đạt cao nhất nhưng cũng chỉ đạt 45,85% số dự án trên địa bàn. Dự án đang thực hiện là 427, diện tích 3.526,38ha, tỷ lệ 19,32%. Dự án chưa thực hiện là 176, diện tích 3.222,80ha, tỷ lệ 7,96%. Dự án bị hủy là 995, diện tích 7.722,57ha, tỷ lệ 45,02%.

Kết quả trên cho thấy, việc lập danh mục các dự án có thu hồi đất tập trung giai đoạn đầu Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực, các địa phương lập danh mục dự án thu hồi đất với số lượng nhiều, nhiều dự án chưa được đánh giá, lựa chọn và chuẩn bị kỹ lưỡng tính khả thi nên sau 3 năm không thể triển khai thu hồi đất, phải đề xuất đưa ra khỏi danh mục thu hồi đất chiếm tỷ lệ tương đối cao (năm 2015 và 2016, tỷ lệ dự án hủy trong danh mục thu hồi chiếm khoảng 81%). Từ năm 2018 đến 2020, việc lập, tổng hợp, trình danh mục dự án thu hồi đất được các đơn vị, địa phương quan tâm hơn và được xem xét cẩn trọng trước khi đưa vào danh mục dự án thu hồi đất trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, nên số lượng dự án trong danh mục thu hồi đất triển khai có tính khả thi cao (dự án phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, có chủ trương đầu tư công và được bố trí vốn bồi thường, giải phóng mặt bằng).

Lập đồng thời nhiều dự án khi nguồn lực chưa bảo đảm

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình lập danh mục các dự án có thu hồi đất, UBND cấp huyện chưa bám sát các quy định về điều kiện thu hồi đất, chưa rà soát kỹ về thẩm quyền, dẫn đến có dự án không thuộc trường hợp phải thu hồi đất, dự án đã thực hiện trước Luật Đất đai năm 2013 nhưng vẫn trình HĐND tỉnh thu hồi; dự án đã có trong danh mục thu hồi đất nhưng chưa kịp thời đưa vào kế hoạch sử dụng đất của năm kế hoạch làm cơ sở để triển khai thực hiện. Bên cạnh đó, việc lập đồng thời nhiều dự án cùng một thời điểm trong khi nguồn lực chưa bảo đảm, nhất là năm 2015, dự án đưa vào danh mục thu hồi đất của các địa phương chiếm tỷ lệ cao so với tổng số dự án trên địa bàn.

UBND tỉnh chưa thường xuyên và quyết liệt chỉ đạo cơ quan chuyên môn quản lý nhà nước về đất đai và các địa phương cấp huyện rà soát, đối chiếu kỹ từng dự án trước khi tổng hợp danh mục tham mưu UBND tỉnh, nhất là trong những năm đầu thực hiện (năm 2015, 2016, 2017). UBND cấp huyện chưa quan tâm theo dõi, tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ, dẫn đến có nhiều dự án thực hiện chậm. Việc theo dõi, đôn đốc triển khai thực hiện các dự án, công tác thanh tra, kiểm tra chưa được Sở Tài nguyên và Môi trường và các địa phương quan tâm đôn đốc triển khai để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, dẫn đến dự án thực hiện xong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng đạt thấp; chưa rà soát đầy đủ, kịp thời những dự án chậm triển khai, kéo dài để đôn đốc các địa phương thực hiện theo quy định, nên tỷ lệ dự án phải đưa ra khỏi danh mục thu hồi đất cao.

Cùng với đó, việc ban hành các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được UBND tỉnh quan tâm ban hành và trình HĐND tỉnh ban hành, nhưng quá trình thực hiện các chính sách về giá bồi thường, hỗ trợ tái định cư còn nhiều khó khăn, vướng mắc, chưa phù hợp với tình hình thực tiễn; các địa phương còn gặp nhiều khó khăn trong công tác phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Các địa phương đã kiến nghị cơ quan có thẩm quyền, nhưng chưa được hướng dẫn hoặc điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung, thay thế những quy định không còn phù hợp.

Nghị quyết của HĐND tỉnh cũng nhấn mạnh việc đầu tư xây dựng nhà ở hoặc khu tái định cư cho người bị thu hồi đất nhìn chung còn chậm, số lượng các khu tái định cư được đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu; một số địa phương chậm, chưa quan tâm đúng mức cho các khu tái định cư.